ΜΕΓΑΛΟ ΑΧΤΙΦ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΒΕΡΝΤΛΩΦ

ΤΕΛΟΣ ΙΟΥΝΗ 1955 ο Ζαχαριάδης ήρθε στην Τασκένδη και βρήκε την κατάσταση τεταμένη. Όλοι οι σύντροφοι ήξεραν ή είχαν ακούσει ότι κάποιο σοβαρό ζήτημα είχε προκύψει στην κομματική οργάνωση Τασκένδης (ΚΟΤ) και οπωσδήποτε είχαν ακούσει ότι υπήρχε αντιηγετική κίνηση, αλλά δεν ήξεραν ούτε μπορούσαν να ξέρουν την πραγματικότητα.

Ο Βλαντάς στη συνέλευση του εργοστασίου Τασελμάς είπε επίσημα ό­τι η ΚΟΤ ήταν χωρισμένη. Ο Ακριτίδης είπε ότι υπήρχαν δύο φράξιες, μία με επικεφαλής τον Δημητρίου ενάντια στην ηγεσία του ΚΚΕ, η δεύτερη υ­πέρ της ηγεσίας του ΚΚΕ με επικεφαλής τον Τσερβελή, δεύτερο γραμματέα της ΚΕΤ. Κάθε σύντροφος που ήταν μπασμένος στην υπόθεση, καταλάβαινε ότι η φράξια του Δημητρίου έκανε την αντιηγετική δουλειά και η φράξια του Τσερβελή πάλευε ενάντια στη φράξια Δημητρίου. Όσο οι αντιηγετικοί της ΚΕΤ καταλάβαιναν ότι έχουν την πλειοψηφία ανάμεσα στους συντρόφους, πρόβαλλαν το σύνθημα «ο λαός θα λύσει το πρόβλημα», γιατί πίστευαν ότι θα διατηρήσουν την πλειοψηφία έχοντας και τον κομματικό μηχανισμό στα χέρια τους. Δεν φανταστήκανε όμως ότι ο λα­ός θα το έλυνε όπως το ήθελε αυτός και όχι όπως το ήθελαν αυτοί.

Η αντιηγετική κλίκα δούλευε όσο μπορούσε αντιηγετικά, όμως ακόμα με προσοχή. Η φραξιονιστική δουλειά της έφθανε μέχρι τη βάση. Εγώ έ­χω παραδείγματα συντρόφων, απλών κομματικών μελών, που έβγαζαν φωτιές ενάντια σε μέλη του Π.Γ. και της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Ιδού μερικά:

• Ο Φωκάς με τον Βαϊνά είναι υπεύθυνοι για το χωρισμό των συντρόφων.
• Έχουν γίνει πολλά λάθη, χάσαμε δύο επαναστάσεις, να κατέβει ο Ζα­χαριάδης να κάνει αυτοκριτική.
• Στους εγκληματίες Παυλίδη-Μπάστη-Κοττορό-Βύσσιο, που βάψανε τα χέρια τους στο αίμα στο Μπούλκες, δώσανε κομματικά βιβλιάρια.
• Καμαρώνουν τον Ιωαννίδη και δεν τον διαγράφουν από το κόμμα.

Ο Ζαχαριάδης κάλεσε πλατύ αχτίφ, στο οποίο πήραν μέρος από μέλη γραφείου ΚΟΒ (κομματική οργάνωση βάσης) και πάνω καθώς και από ο­νομασμένος λοχαγός του ΔΣΕ και πάνω.

Η αίθουσα «Σβερντλώφ» γέμισε ασφυκτικά. Ήμασταν γύρω στα 1.800 άτομα. Η εμφάνιση του Ζαχαριάδη στο βήμα ξεσήκωσε ακράτητο ενθου­σιασμό στους συντρόφους και ατέλειωτα χειροκροτήματα. Οι αρχηγοί της αντιηγετικής φράξιας Αρριανός (Αριστοτέλης Χοτούρας), Θάνος (Γιώργος Φουρκιώτης), Πάνος Δημητρίου, Μπάρμπα-Λιας (Ηλίας Ρού­νης), Φωτεινός-Καβαλάρης (Γιώργος Ζαρογιάννης), Υψηλάντης (Αλέξαν­δρος Ρόσσιος), είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία του θεάτρου στο μπρο­στινό μέρος. Χειροκροτούσαν κι αυτοί, όμως η συνέχεια έδειξε ότι τα χειροκροτήματα ήταν υποκριτικά.

Στην εισήγηση που θέμα είχε την κατάσταση στην Ελλάδα, αναλύθηκε η προδοτική πολιτική του στρατηγού Παπάγου και των κομμάτων της α­ντίδρασης και πώς ο λαός αντιμετώπιζε τα αντιλαϊκά κυβερνητικά μέτρα με πλατύ μέτωπο. Ακολούθησαν ερωτήσεις, στις οποίες ο αρχηγός απα­ντούσε εύστοχα. Το αχτίφ άρχισε στις 7 1/2 το βράδυ και τελείωσε στις 11 η ώρα. Η ζέστη ήταν ανυπόφορη. Το πρώτο βράδυ τελείωσε με την υπόσχεση του Ζαχαριάδη ότι την άλλη μέρα θα έκανε μια πρόταση.

Πραγματικά την άλλη μέρα συνεχίστηκε το αχτίφ με τις ομιλίες των συντρόφων που διατύπωσαν τις επιτυχίες μας, τα χρόνια που δουλεύαμε στη Σοβιετική Ένωση. Από τον πρώτο ομιλητή, που θέλησε ν' αναφερθεί στο πολιτικό ζήτημα, ο Ζαχαριάδης αφαίρεσε το λόγο. Όλα όσα είχαν σχέση με το πολιτικό ζήτημα θεωρούνταν απαγορευμένα. Έγινε διάλειμ­μα και μετά από δεκάλεπτη ανάπαυση οι σύντροφοι βρέθηκαν πάλι στις θέσεις τους. Πήρε το λόγο ο Ζαχαριάδης. Μαζί με τ' άλλα είπε: Έχουμε επιτυχίες αλλά πώς εξηγείται αυτή η ανωμαλία στην κομματική μας ορ­γάνωση; Οι επιτυχίες είναι φυσικά στη μόρφωση και στην παραγωγή.

Αντέκρουσε τον Δημητρίου σε δύο σημεία του λόγου του: (1) Ο Δημητρίου είπε ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε ποτέ να φανταστεί τέτοιο φυτώριο στελεχών όπως στην Τασκένδη. Ο Ζαχαριάδης είπε ότι βοηθάει η κατάσταση για να γίνουμε στελέχη ικανά, βασικά όμως το κομματικό στέ­λεχος βγαίνει μεσ' απ' την πάλη με τον εχθρό. (2) Ο Δημητρίου είπε ότι η εξωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ επαναστατικοποιεί την κατάσταση στην Ελλάδα. Ο Ζαχαριάδης απάντησε ότι εκείνο που επαναστατικοποιεί την κατάσταση στην Ελλάδα, είναι οι ίδιες οι συνθήκες που επικρατούν εκεί και ότι ασφαλώς η εξωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ βοηθάει κλπ.

Επίσης είπε για τον Δημητρίου ότι δεν έκανε ικανοποιητική αυτοκριτική σχετικά με το άρθρο της 10 Απρίλη 1955. Γιατί πραγματικά ο Δημητρίου δεν παραδέχθηκε ότι ήταν λάθος η διατύπωση, ότι χάσαμε την πρώτη και τη δεύτερη επανάσταση αποκλειστικά εξ αιτίας του χαμηλού και ιδεολογικού επιπέδου, αλλά είπε πως το διατύπωσε έτσι, για να εξάρει τη σημασία του παράγοντα αυτού.

Ο Ζαχαριάδης στην ομιλία του είπε, και για πρώτη φορά ακούστηκε ε­πίσημα αυτό, ότι το άρθρο του Δημητρίου δεν ήταν γραμμένο σύμφωνα με τα υπάρχοντα ντοκουμέντα του κόμματός μας και ότι από τον καιρό της δημοσίευσής του οξύνθηκε η κατάσταση στην ΚΟΤ. Το επιχείρημα που φέρνουν μερικοί, ότι το άρθρο δεν διαβάστηκε από τον κόσμο ή αν διαβάστηκε δεν το πρόσεξαν οι σύντροφοι, είναι χωρίς βάση, δεν στηρίζεται. Τους παραπέμπω στη συντακτική επιτροπή της εφημερίδας «Προς τη Νίκη», να τη ρωτήσουν πόσα γράμματα πήρε, με το αίτημα να

εξηγηθεί αυτό το σημείο του άρθρου. Ξέρω μάλιστα ότι ενώ η εφημερίδα σε παρόμοιες περιπτώσεις απαντούσε δημόσια, στην προκειμένη περίπτωση απαντούσε ατομικά στους αναγνώστες. Άρα οι σύντροφοι πρόσεξαν το άρθρο και μάλιστα ανησύχησαν σοβαρά.

Επίσης ο Ζαχαριάδης είπε ότι τέτοια λαθεμένη πολιτική θέση υποσκάπτει την πολιτική γραμμή του κόμματός μας. Το αχτίφ άκουσε από το στόμα του αρχηγού αυτά τα λόγια και άρχισε να κατατοπίζεται και να αποκρυσταλλώνει γνώμη.

Η συζήτηση πλησιάζει προς το τέλος. Ήρθε η ώρα να διαβαστεί το σχέδιο

απόφασης. Όλοι περιμένουμε να ακούσουμε, πώς είναι διατυπωμένο:

1. Το αχτίφ άκουσε την εισήγηση του Ζαχαριάδη για την κατάσταση στην Ελλάδα κλπ.

2. Για τις ανωμαλίες που δημιουργήθηκαν στην ΚΟΤ, εξουσιοδοτούμε τους Ζαχαριάδη-Ακριτίδη-Βλαντά ... να εξετάσουν την υπόθεση κλπ.

3. Μερικά στελέχη της ΚΟΤ με λαθεμένη πολιτική θέση αποπροσανατόλισαν την ΚΟΤ. Αυτό υποσκάπτει την πολιτική γραμμή του κόμματος κλπ.

Δεν είχε καλά-καλά τελειώσει η ανάγνωση κι άρχισαν τα ψιθυρίσματα

ανάμεσα στα στελέχη της φράξιας. Ο αρχηγός μας έδωσε 2-3 λεπτά περιθώριο για να σκεφθούμε και μετά να ψηφίσουμε. Αυτό που επακολούθησε, κανείς δεν Θα μπορούσε να το προβλέψει. Εκεί πραγματικά διέκρι­νε κανείς τον ένοχο, που κάνει το παν για να σωθεί. Αρχίζουν βροχή οι προτάσεις για αλλαγή του σχεδίου. Εκείνο που τους έτσουξε ιδιαίτερα, ήταν το 3ο πουνκτ. Ο Καντάρας προτείνει, αντί «μερικά στελέχη», να μπει «ένα στέλεχος», ύστερ' από λίγο ανακαλεί, γιατί ο Υψηλάντης πρότεινε να γίνει αχτίφ μέσα στον Αύγουστο και να συζητηθεί ιδιαίτερα το πολιτικό ζήτημα. Ο Αρριανός παίρνει το λόγο και λέει ότι, αν ψηφισθεί έ­να τέτοιο σχέδιο απόφασης, βγαίνει συμπέρασμα ότι εδώ υπάρχει φράξια, αυτό όμως είναι αντικομματικό και αντισοβιετικό. Αυτός το βιολί-βιολάκι του, κάθε τι που είναι ενάντια στις στραβομάρες του και στραβοξυλιές του, είναι αντισοβιετικό. Παίρνουν το λόγο πολλοί αντιηγετικοί για να κάνουν πρόταση κι αντιπρόταση, ξεπερνώντας το χρονικό όριο ομιλίας. Ο Ζαχαριάδης επεμβαίνει αλλά δεν ακούγεται, επικρατεί ανωμαλία και σύγχυση. Ο Έξαρχος παρά τις επανειλημμένες συστάσεις του αρ­χηγού να τελειώνει, στέκει στο μικρόφωνο και μιλάει. Απειθαρχεί στο γραμματέα του κόμματός μας. Αναίδεια και ασέβεια του χειρίστου εί­δους. Φωνάζουν όλοι μαζί, λεν τα δικά τους, χωρίς να υπολογίζουν τον προϊστάμενο του αχτίφ, που είναι ο Ζαχαριάδης. Μεσ' τους φωνασκού­ντες διακρίνονται οι Φουρκιώτης, Καβαλάρης, Φωτεινός, Αρριανός.

Σε μια στιγμή ο πρώην γραμματέας της 6ης Πολιτείας, Μακρής, ζήτησε από τον Έξαρχο να καθίσει κάτω. Τότε έγινε πανζουρλισμός. Πώς τόλ­μησε ένας «αντισοβιετικός», ο Μακρής, από τους πρώτους που ξεσκέπα­σε τη σκευωρία της αντιηγετικής φράξιας, να πει σε έναν «υπερσοβιετικό», τον Έξαρχο, να καθίσει κάτω; Έπρεπε να τιμωρηθεί. Ο Αρριανός έ­δωσε το σύνθημα. Σηκώθηκε όρθιος, πλησίασε τον Μακρή, τον έπιασε α­πό το γιακά και άρχισε φωνάζει, «έξω ο Μακρής». Τότε όλοι οι της αντιηγετικής φράξιας μ' ένα στόμα άρχισαν να ουρλιάζουν, «έξω ο Μα­κρής». Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα ότι από την πλευρά τους υπήρχε κάτι. οργανωμένο. Σε κάθε γωνιά απάνω στο θεωρείο υπήρχε μια γκρούπα απ'

αυτούς. Στο επάνω μέρος της αίθουσας έτυχε να είμαι κι εγώ με τη σύ­ζυγό μου, Ελένη. Μια γκρούπα απ' αυτούς που ήταν κοντά μου, προκα­λούσε τον κόσμο, έτσι, χωρίς αφορμή. Η πρόκληση ήταν τέτοια, που έδει­χνε ότι ήθελαν επεισόδια. Π.χ. δίπλα μου καθόταν ο Βύσσιος που είχε ζή­σει στο περιβόητο Μπούλκες και χωρίς να μιλήσει ή να προκαλέσει κανέ­να, του λέει ένας από τους αντίθετους «Και συ πώχεις βάψει τα χέρια σου στο αίμα στο Μπούλκες!». Ο Βύσσιος όπως κατάλαβα, προσποιήθη­κε ότι δεν άκουσε. Άλλος, από τους ίδιους, λέει στον Θησέα που καθόταν μπροστά μου: «Σε ξέρουμε και σένα δειλέ». Θυμίζω ότι ο Θησέας είχε μόλις επιστρέψει από τη Μόσχα, μετά την αποφοίτησή του από την πολιτικοστρατιωτική Ακαδημία «Λένιν».

Είναι αλήθεια ότι αυτές οι προκλήσεις με αιφνιδίασαν, δεν μπορούσα να εξηγήσω, γιατί οι αντιηγετικοί παρουσιάζονταν τόσο επιθετικοί και μαχη­τικοί σαν να τους έπνιγε το δίκιο, ενώ οι άλλοι, οι ζαχαριαδικοί, έδιναν «τόπο στην οργή». Τα κατοπινά γεγονότα έδωσαν εξήγηση στη στάση τους.

Τώρα στην αίθουσα είχε δημιουργηθεί τέτοια κατάσταση, που ήταν α­δύνατο να διεξαχθεί ψηφοφορία. Αυτό το είδε ο αρχηγός και πρότεινε η ψηφοφορία να είναι μυστική και να διεξαχθεί την άλλη μέρα στην Κύρο­βα, το γραφείο της ΚΕΤ. Όμως οι αντιηγετικοί επέμεναν να γίνει η ψηφο­φορία εκείνη τη στιγμή στην αίθουσα, που την είχαν μεταβάλει σε τόπο ταυρομαχιών. Έτσι νόμισαν ότι θα ασκούσαν πίεση στους συντρόφους για να απορριφθεί το σχέδιο απόφασης.

Η συνήθης διαδικασία στις συνελεύσεις ήταν να χειροκροτούν οι σύνεδροι μια πρόταση και από τα χειροκροτήματα υπολογίζονταν οι συσχε­τισμοί. Τις πρώτες ώρες τα χειροκροτήματα έδειχναν ότι οι προτάσεις των αντιηγετικών επιδοκιμάζονταν. Τις τελευταίες ώρες έγινε το αντίθε­το. Η πρόταση του Δουμπλή (Φλώρου), οπαδού του Ζαχαριάδη, να ψηφι­σθεί το σχέδιο απόφασης έτσι όπως το πρότεινε ο Ζαχαριάδης, καταχει­ροκροτήθηχε. Ακόμα καλύτερα φάνηκε αυτό στην πρόταση του Ζαχα­ριάδη, να διεξαχθεί η ψηφοφορία την άλλη μέρα στην Κύροβα. Μεμονω­μένοι ήταν αυτοί που δεν χειροκρότησαν.

Ύστερ' απ' αυτό, είναι αλήθεια λίγο βεβιασμένα πάντως πολύ δικαιο­λογημένα, ο Ζαχαριάδης είπε την τελευταία λέξη στο αχτίφ: «Σύντροφοι πάρθηκε απόφαση με απόλυτη πλειοψηφία, η ψηφοφορία να γίνει στην Κύροβα. Το αχτίφ τέλειωσε». Ασφαλώς έτσι έπρεπε να γίνει, γιατί όλοι μας καταλάβαμε ότι ήταν αδύνατο να συνεχιστεί η δουλειά του αχτίφ, το οποίο στάθηκε ο φωτεινός φάρος που φώτισε τα μυαλά των συντρόφων για τη σατανική σκευωρία κι έδωσε τη σωστή κομματική κατεύθυνση.

Δεν άργησαν οι πολιτείες να χωρίσουν τα τσανάκια τους από τους φραξιονιστές. Δεν άργησε η μάζα των συντρόφων να τους απομονώσει. Βέβαια αυτοί παρέσυραν μερικούς, ήταν όμως τόσο λίγοι ώστε ούτε καν μπορεί να γίνεται λόγος ότι μπορούσαν να επηρεάσουν κομματικές απο­φάσεις. Η συντριπτική πλειοψηφία των συντρόφων συσπειρώθηκε γύρω από την Κ.Ε. του ΚΚΕ. Οι υπόλοιποι απομονώθηκαν, όπως τους άξιζε.

Βλέποντας οι φραξιονιστές ότι χάσανε την πλειοψηφία, χάσανε και την ψυχραιμία τους. Είδαν να φεύγει το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Αυτό όμως δεν τους εμπόδισε να συνεχίσουν την αντιηγετική πάλη, γιατί ήξεραν ότι είχαν πλάτες. Ας το πούμε καθαρά, τους Σοβιετοχρουστσωφικούς. Ο Δημητρίου είπε: «Χάσαμε την πλειοψηφία, αλλά θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας». Το σύνθημά τους, «ο λαός θα το λύσει το πρόβλημα», το πετάνε στα σκουπίδια, δεν τους κάνει, πρέπει κάτι άλλο να βρουν. Ως τώρα μας έλεγαν ότι είναι «κόμμα αρχών και όχι προσώπων», που μόνο αυτό δεν ήταν. Εφαρμόζουν το καταστατικό όταν τους συμφέρει, όταν δεν τους συμφέρει το εγκαταλείπουν. Κι έτσι τώρα με πολλή τέχνη δια­δίδουν: «Ε μα να, είναι μερικά πράγματα που δεν τα βλέπει η πλειοψη­φία». Συνεπώς βγαίνει ότι, αφού δεν τα βλέπει η πλειοψηφία, πρέπει να επιβληθούν με το βούρδουλα.

Μετά την απώλεια της πλειοψηφίας λοιπόν, κατέφυγαν σε τραμπουκι­σμούς. Ελπίσανε ότι με την τρομοκρατία θα κέρδιζαν την υπόθεση κι αυ­τό τους έκανε ν' αρχίσουν ξυλοκοπήματα στις πολιτείες. Ένα μήνα περί­που συνεχίστηκε έτσι τεταμένη και οξυμένη η κατάσταση, ώσπου φθάσα­με στις 9.9.55, στον αλληλοσπαραγμό.

Ντίνος Ροζάκης, Σαραντάχρονη Πορεία Ταΰγετος-Γράμμος Τασκένδη 1936-1976, σελ. 230-235

Σχετικό θέμα: Ντίνος Ροζάκης: ΣΑΡΑΝΤΑΧΡΟΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΑΫΓΕΤΟΣ – ΓΡΑΜΜΟΣ - ΤΑΣΚΕΝΔΗ 1936-1976